Ik heb eens gehoord dat we de schuld uit onze ego-denkgeest kunnen verwijderen door de Heilige Geest uit te nodigen bij alles wat we doen en daardoor een activiteit van schuld te zuiveren. Bijvoorbeeld: wanneer we te veel eten, dan nodigen we de Heilige Geest uit elke keer dat we eten, zodat het geen schuld oplevert. Want het is de schuld die het ‘overgewicht’ vormt en niet de activiteit zelf. Maar hoe zit het dan met mensen die hun partner slaan of iemand vermoorden? Het is toch zeker niet zo dat zij, zolang ze maar de Heilige Geest in zichzelf uitnodigen en zo de schuld verwijderen, gevrijwaard blijven van de gevolgen van hun daden? Hoe leer je dan om op te houden met een schadelijke activiteit? Ik weet dat je de Heilige Geest niet kunt vragen om ervoor te zorgen dat je met dit soort dingen stopt, omdat God geen weet heeft van het eten van te veel koekjes of een vliegtuig het World Trade Center invliegen. Hij weet alleen dat Zijn Zoon slaapt en wil dat hij ontwaakt. Als voorbeeld: hoe stop ik met het eten van teveel of ‘verkeerd’ voedsel?
Antwoord: Ten eerste is het belangrijk om te begrijpen wat het betekent om de Heilige Geest uit te nodigen. Als we de Heilige Geest in onze denkgeest uitnodigen, vragen we om Zijn waarneming van alles te delen en Zijn doel tot het onze te maken in alles wat we doen. Als we dat echt aanvaarden, dan zien we onze belangen niet als verschillend van die van de ander. We proberen ook nooit iets te krijgen ten koste van iemand anders. En we zien geen zonde in onszelf en dus is er geen drijfveer meer om onszelf of anderen aan te vallen. Aangezien de denkgeest dan vrij is van alle conflict en schuld, zien we onszelf niet als behoeftig ten opzichte van anderen of als slachtoffer van hen. Er is dan geen onbewuste schuld meer die op het eigen lichaam of op het lichaam van een ander wordt geprojecteerd.
Het is dan ook niet mogelijk dat iemand die de waarneming en het doel van de Heilige Geest deelt, iets gewelddadigs zou doen met de opzettelijke bedoeling iemand anders of zichzelf pijn of schade toe te brengen. Als we ons met het denksysteem van de Heilige Geest zouden identificeren en helemaal geen ego zouden hebben, zouden we onmogelijk wreed kunnen zijn: “Er schuilt geen wreedheid in God en evenmin in mij” vertelt Les 170. “Een activiteit van schuld zuiveren” betekent onze denkgeest zuiveren van schuld door tégen het ego te kiezen. Dan wordt alles wat we doen liefdevol en vriendelijk.
Het is ook behulpzaam om te onthouden dat we allemaal zwaar geïnvesteerd hebben in onze identiteit als individu en dat we ons bestaan, op een onbewust niveau, gelijkgesteld hebben aan zonde. Als gevolg daarvan is het helemaal niet zo gemakkelijk om onze ego-identiteit om te wisselen voor die van de Heilige Geest. Dus zelfs als we denken we dat we Hem uitgenodigd hebben, maken we op zoveel verborgen manieren een voorbehoud dat we uiteindelijk toch vooral luisteren naar de stem van het ego. Maar na jaren van ervaring ontwikkelen de meesten van ons een diepere gevoeligheid voor de kracht van onze investering in het ego-denksysteem. We beseffen dan dat als we het ego werkelijk en zonder voorbehoud wilden laten gaan, dit in een ogenblik gebeurd zou zijn. Maar onze angst is te groot en daarom doen we het stap voor stap, in heilige ogenblikken. Dat betekent dus dat we meestal in onze onjuist-gerichte denkgeest zijn. Het genezingsproces richt zich dan ook op het kijken naar onze onjuist-gerichte denkgeest zonder oordeel en zonder schuld. Dat is ook een manier van de Heilige Geest uitnodigen. We kijken naar ons ego zonder onszelf of anderen te veroordelen omdat we een ego hebben, en we vertrouwen erop dat we, wanneer we minder bang zijn, de correctie zullen aanvaarden.
In dit licht gezien is het duidelijk dat de Cursus niet zegt dat we alles kunnen doen wat we willen - wreed of niet - zolang we ons er maar niet schuldig over voelen. Het is waar dat schuld altijd het werkelijke probleem is omdat deze de dwaling tot werkelijkheid maakt. En schuld wordt altijd geprojecteerd, wat leidt tot een eindeloze cyclus van schuld en aanval. Maar dat geeft je geen vrijbrief om maar alles te doen wat je wilt zolang er geen schuld is. De schuld is nooit in de activiteit; de schuld is in de denkgeest. Hij komt bijvoorbeeld voort uit de beslissing om te geloven dat onze belangen het best gediend worden ten koste van anderen, wat leidt tot anderen aanvallen. Of we geloven dat we straf verdienen voor onze zonde, de afscheiding van God, wat leidt tot zelfvernietigend gedrag. De ultieme bron van schuld is ons geloof dat we God inderdaad hebben aangevallen door onszelf van Hem af te scheiden. Dat betekent dat telkens wanneer we de afscheiding als werkelijk waarnemen, we de broedplaats van schuld aan het cultiveren zijn. Dus dat is waar onze aandacht op gericht moet zijn wanneer we schuldvrij willen worden. En dat is een proces dat zich afspeelt in onze denkgeest.
Aan de ander kant kunnen we, als we al iets gedaan hebben wat onszelf of iemand anders pijn doet, onszelf eraan herinneren dat een schuldgevoel niet behulpzaam is en ook niet genezend. Zonder datgene wat we gedaan hebben te rationaliseren of te rechtvaardigen, kunnen we tegen onszelf zeggen: “Alleen angstige mensen vallen aan en dus moet ik me wel geïdentificeerd hebben met mijn ego toen ik aanviel, anders zou ik niet bang zijn geweest. Maar bang zijn is niet zondig, en daarom hoef ik me niet schuldig te voelen over wat ik deed. Het heeft me veel gekost want ik ben niet in vrede, maar het heeft geen effect op Jezus' liefde voor mij. Ik weet dat het niet mogelijk is dat ik mezelf of anderen aanval en tegelijkertijd zijn liefde voel: “Jij kunt niet ingaan tot Gods Tegenwoordigheid als je Zijn Zoon aanvalt” (T11.IV.5:6); maar ik weet ook dat hij niet zal ophouden van mij te houden om wat ik gedaan heb. Ik heb een hoge prijs betaald, maar dat betekent niet dat ik me schuldig moet voelen. Het was een vergissing, en op een dag zal mijn angst voldoende afgenomen zijn om de correctie te kunnen aanvaarden.”
Dit soort eerlijkheid werkt genezend en het helpt ons om in de juiste richting door te gaan. Ons bewust worden van de prijs die we betalen voor de aanval op onszelf en anderen geeft de motivatie om te veranderen, hoewel van persoon tot persoon verschilt hoelang we kunnen verdragen dat we onszelf pijn doen. Voordat we een volgende stap zetten, moeten we eerst het punt bereiken waarop we liever gelukkig zijn dan gelijk hebben.
Om terug te komen op jouw specifieke thema: als je jezelf voortdurend pijn doet door te veel of verkeerde dingen te eten, kun je tenminste tegen jezelf zeggen dat je weet dat dit gedrag van je ego afkomstig is omdat het schadelijk is en niet vriendelijk voor jezelf. Maar dat dit het beste is wat je op dit moment in huis hebt, en dat je het niet erger gaat maken door jezelf ervoor te veroordelen. Je kunt jezelf er verder aan herinneren dat je wel erg bang moet zijn voor de liefde van Jezus en dat je deze daarom wegduwt in de vorm van deze aanval op jezelf, om zo te bewijzen dat je zijn liefde niet waard bent. Ook speelt er altijd een of andere grief mee op de achtergrond. (Het boek en bandje Overeating gaat meer gedetailleerd op dit onderwerp in.)
De reden waarom we destructief gedrag herhalen is dat we de uitkomst willen die het ons biedt. Zoals Jezus ons onderwijst in “De blokkades voor vrede” is het vreemd genoeg zo dat we ons aangetrokken voelen tot schuld en dus zullen we alles blijven doen om ons schuldig te voelen (T19.IV.A.i). Daarom benadrukt de Cursus zo sterk dat we naar binnen moeten kijken, naar het denksysteem van schuld, want we hebben toegestaan dat die onze denkgeest regeert en de drijfveer vormt voor ons gedrag. Soms echter is het volgen van gedragstherapie gericht op eetstoornissen het meest liefdevolle wat je kunt doen. Dat is een weerspiegeling van je beslissing om vriendelijker en minder wreed te zijn voor jezelf. Dat zou een goed begin kunnen zijn. Maar we moeten uiteindelijk naar de oorsprong van het probleem gaan, wil gedragsverandering blijvend zijn.
