Hoe kun je jezelf vergeven? Ik heb een penvriend in de gevangenis die net met de Cursus bezig is. Hij zit in de gevangenis voor het aanranden van zijn vriendin. Hij zegt dat hij leert om anderen te vergeven, maar zichzelf niet. Hij is kwaad op zichzelf en schaamt zich voor de pijn die hij haar heeft aangedaan. Ik kan zijn handelen zien als een 'vraag om liefde', een vergissing die gecorrigeerd kan worden en ik zie het niet als een zonde die gestraft moet worden. Hij was ongetwijfeld een slachtoffer die dader werd. Ik zou hem willen zeggen; "broeder, maak opnieuw je keuze". Maar kan ik dat ook tegen mijzelf zeggen? Ik heb een groot deel van mijn leven te maken gehad met depressie en schuld. Mijn zelfkritiek is overweldigend als ik iets fout doe. Ik zie het wanneer ik mijn schuld op anderen projecteer en ik weet dat het niet behulpzaam is mezelf te beschuldigen als ik anderen veroordeel. Maar wat als ik werkelijk iemand pijn doe op een of andere manier? Ik zou kunnen proberen om het weer goed te maken en dan weer verder gaan, maar ik denk dat mijn ego me daar niet zo gemakkelijk mee weg laat komen. Het lijkt alsof ik alleen in staat ben mezelf te bevrijden van schuld door eindeloos de pijn te ervaren die mijn ego me oplegt. Ik weet dat er “een andere manier” moet zijn. Waarom ben ik vriendelijk voor anderen en gemeen tegen mijzelf? Om het plaatje compleet te maken, nog even dit: om de pijn te verlichten die mijn schuld me geeft zoek ik mijn heil in mijn verslavingen, en vervolgens voel ik mij schuldig omdat ik daaraan toegeef. Ik moet een uitweg zien te vinden. Kunnen we schuld op onszelf projecteren zoals wij dat op anderen doen? Ik weet dat ik al lerende zal gaan begrijpen waarom ik niet van mezelf houd en waarom ik mezelf soms haat. Het is ironisch dat, terwijl mijn vriend in de gevangenis zichzelf probeert te vergeven, ik in mijn eigen gevangenis zit en hetzelfde probeer te doen.
Antwoord: Terwijl we meer en meer leren om anderen te bevrijden van de projecties van onze eigen schuld, lijkt het er inderdaad op dat we daarna zelf vast komen te zitten in deze schuld. Jezus zegt in de Cursus: "zodra schuld wordt teruggehaald van de buitenwereld, is er een sterke neiging die vanbinnen te laten onderduiken" (T11.IV.4:5). Maar hij gaat verder: "In het begin is het moeilijk in te zien dat dit precies hetzelfde is, want er is geen onderscheid tussen binnen en buiten" (T11.IV.4:6). En daarna: "Dat is de reden waarom een beschuldiging ongedaan moet worden gemaakt, en niet elders worden gezien" (T11.IV.5:3). De vraag is dus hoe we dat kunnen doen.
De vraag die je opwerpt, "Hoe kan ik mijzelf vergeven?" is begrijpelijk, maar eigenlijk de verkeerde vraag. Omdat we nog steeds zo sterk met ons ego zijn geïdentificeerd, kunnen wij onszelf niet vergeven. Dat is niet iets wat we zelf kunnen doen in onze gebruikelijke ego-denkstaat. Daarom hebben we Jezus of de Heilige Geest nodig (of een ander niet-oordelend symbool van liefde en acceptatie waar we ons prettig bij voelen) om samen te kijken naar onze 'zonden'. We hebben iemand nodig van buiten ons eigen, op schuld gebaseerde, denksysteem. Iemand die weet wie wij werkelijk zijn, aan wie we onze schuld kunnen geven wanneer we die hebben blootgelegd en ons hebben gerealiseerd wat het doel van de schuld is en hoeveel ons dat kost. Wij geloven dat wij lichamen zijn die elkaar pijn kunnen doen. Jezus weet dat we geest zijn, de schuldeloze Zoon van God die niet in staat is aan te vallen. Dat geloven wij echter niet en in feite willen we dat ook niet geloven. Want we willen nog altijd dat de afscheiding en onze eigen individualiteit werkelijkheid zijn. En daarom is het noodzakelijk ons in ons vergevingsproces te verbinden met iemand of iets buiten onszelf, bijvoorbeeld Jezus, die weet dat afscheiding en aanval en schuld niet werkelijk zijn. Zelf zijn wij, per definitie, niet in staat ons dit te realiseren.
Zoals je zelf ervaart, vertelt het ego ons dat we onze zonden moeten belijden door het brengen van offers en dat we door te lijden tot verzoening komen. Maar dat versterkt alleen maar ons geloof dat schuld werkelijk is en dat God een straffende God is die wraak zoekt voor zonden die we werkelijk begaan hebben. En alle pogingen onszelf te bevrijden door boetedoening zijn slechts vormen van magie die het werkelijke probleem in de denkgeest niet aanpakken. Het is belangrijk in te zien dat de schuld die we ervaren vanwege onze misstappen hier in de wereld niet het probleem is. Deze 'zonden' zijn in werkelijkheid weloverwogen afleidingen met als doel onze focus hier in de wereld te houden en te zoeken naar magische oplossingen om onszelf van onze schuld te bevrijden (zoals het met iemand goedmaken) of ons schuldgevoel weg te drukken (zoals verslavingen). Maar dat weerhoudt ons er alleen maar van om dieper in onze denkgeest te kijken naar de werkelijke bron van al onze pijn en schuld – en die van iedereen. En dat is de overtuiging dat we ons niet alleen hebben afgescheiden van onze liefdevolle Bron, maar dat we zelfs bereid waren Hem te vermoorden en de Liefde te vernietigen, alleen maar om op onszelf te kunnen zijn. Als we ons echter kunnen verbinden met een weerspiegeling van die Liefde, zoals Jezus of de Heilige Geest, en naar onze zelfverwijten kijken met hun liefdevolle aanwezigheid naast ons, dan zullen we ons op een bepaald niveau gaan realiseren dat we de liefde niet hebben vernietigd. En in die erkenning kan werkelijke vergeving – voor wat nooit gebeurd is – plaatsvinden, waarbij alle schuld oplost en we ontsnappen aan onze eigengemaakte gevangenis. En daaruit zal vanzelf het gedrag voortvloeien, indien nodig, dat het meest behulpzaam en genezend is ten aanzien van onze zogenaamde misstappen jegens anderen in de wereld.
